خصوصیات کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در فلات قارة جنوبی دریای خزر

محیط زیست دریای خزر در اثر بهره برداری عظیم انسانی و تخلیة مقادیر زیادی از فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی تحت فشار بسیار زیاد است. مواد مغذی مانند فسفر و نیترات و سایر مواد زاید انسانی از طریق رودخانه ها، و یا ورود مستقیم به دریای خزر ریخته و محیط زیست دریایی و اکوسیستم دریای خزر را تهدید می کنند. وقوع غلظت های بالای فیتوپلانکتون در محیط های آبی در عکس العمل به ورود مواد مغذی گیاهان در اثر فعالیت های انسانی همراه با آثار مضر متعدد محیط زیستی است. بنابراین توزیع و غلظت کلروفیل آ به عنوان شاخص بیومس فیتوپلانکتون از اهمیت بسیار اساسی در مطالعات کیفیت آب و خصوصیات اکولوژیکی محیط های آبی برخوردار است. در این مقاله توزیع غلظت کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در منطقة فلات قاره دریای خزر در مجاورت ایران در دو بخش شرقی و غربی ساحل جنوبی دریای خزر به ترتیب در مجاورت بابلسر در مازندران و شرق بندر انزلی در مقابل دهانة سفیدرود در گیلان تا عمق 200 متر ارائه شده است. اندازه گیری های غلظت کلروفیل آ با استفاده از سنسور فلوئورمتر نصب شده بر روی دستگاه ctd در پاییز 1382، پاییز و زمستان 1383 و بهار 1384 انجام و ارائه شده اند. نتایج نشان دهندة تغییرات غلظت کلروفیل آ بیشتر بین 91/0 تا 99/0 میلی گرم در مترمکعب در منطقة مورد مطالعه است. در روی ترموکلاین غلظت کلروفیل آ بیشتر93/0-96/0 میلی گرم در مترمکعب بوده و در زیر ترموکلاین غلظت کلروفیل آ با تغییرات کم در عمق، بیشتر برابر با91/0 میلی گرم در متر مکعب و با تغییرات کم فصلی ملاحظه شد. این مقادیر به عنوان اطلاعات پایه در ارزیابی محیط زیستی سواحل جنوبی دریای خزر از اهمیت بسیار زیاد برخوردارند. مقادیر اندازه گیری شده نشان دهندة غلظت بالای کلروفیل آ در آبهای فلات قاره سواحل جنوبی دریای خزر بالا و ورود مقادیر زیادی از مواد مغذی گیاهان به این ناحیه است. این نتایج ،لزوم اجرای اقدامات لازم برای کاهش ورود مواد مغذی گیاهان، بخصوص گیاهان ناشی از فاضلاب های شهری و کشاورزی به دریای خزر را می رساند.